Türkiye’de 31 Mart 2023 tarihinden itibaren iş makinelerinde Stage V motor kullanımı zorunlu olacak. Çevre kirliliğine sebep olan içten yanmalı motor kullanımını engellemeye yönelik getirilen egzoz emisyonları standartları değişiminin, iş makinesi sektöründeki üretici ve kullanıcılara olan etkilerini Enka Pazarlama Satın Alma, Lojistik ve İthalat Direktörü Aytaç Demir ile konuştuk.
Temsil ettiği güçlü markalarla iş makinesi sektörünün tam kalbinde bulunanEnka Pazarlama Satın Alma, Lojistik ve İthalat Direktörü Aytaç Demir, zorunlu Stage 5 motor kullanımı hakkında değerlendirmelerde bulundu. Stage 5 motorlar hakkındaki endişeleri, adaptasyon sağlama sürecini ve yönetmelik sayesinde gerçekleşecek değişiklikleri ele alan Demir, son kullanıcılar için tavsiyeler de verdi.
31 Mart 2023 itibariyle Türkiye iş makineleri sektöründe Stage V motorlar zorunlu olacak. Enka Pazarlama olarak bu geçiş sürecine hazır mısınız? Bu doğrultuda hangi adımları attınız?
Resmi adıyla “Karayolları dışında kullanılan hareketli makinelere takılan içten yanmalı motorlar için gaz ve partikül halindeki kirletici emisyon sınırları ve tip onay gereklilikler hakkında yönetmelik (2016/1628/AB)” kapsamında, yeniden tanımlanan 31.03.2023 piyasaya arz tarihi sonrası iş makinesi sektörü için yepyeni bir dönem başlayacak. Sektörde uzun yıllar boyunca faz 3 motor emisyon değerleri kabul gördü. Şimdi birden yapılan değişiklikle, motor güç değerleri ayrımı gözetmeksizin tüm güç aralıklarında asgari faz 3’ten faz 5’e geçilecek. Bu denli büyük bir emisyon faz değişimini iş makinesi sektöründe ilk defa tecrübe edeceğiz. Dolayısıyla sektörün her anlamda ve tam olarak hazır olduğunu söylemek gerçekçilikten uzak bir yaklaşım olur. Geçişle birlikte PM [g / kWh] ve Nox + NMHC [g / kWh] değerlerinde %90 ve üzeri azalmalar sağlanacak. Azalmalar orta ve büyük ölçekli makinelerde DOC, CSF ve SCR gibi (aftertreatment) emisyon kontrol sistemleri sayesinde sağlanacak. Bu sistemler ve filtreler, motorun makine içerisinde kaplayacağı alanın ve iç tasarımının değişmesi anlamına da geliyor. Motor ve bu gibi ilişkili değişim maliyetleri yeni motor emisyon fazlarına sahip motorların takıldığı makine maliyetlerini de mutlaka artıracaktır. Ayrıca yeni sistemlerin yeni bakım ve parça maliyetlerini de beraberinde getireceğini eklemek gerekiyor. Ekonomik açıdan sektörün bu değişime hazır olup olmadığı sorusunun cevabı faz geçişinin kendisinden ziyade, altyapı projelerinin ve madencilik vb. faaliyetlerin devamlılığıyla ilişkili olacak. Geçiş aşamasında üzerinde durulması gereken diğer bir hassas konu da; hem servis sağlayıcıların hem de son kullanıcıların, bu yeni makine ve emisyon kontrol sistemlerini tanıma ve eğitim aşamalarını sorunsuz geçmesi. Ayrıca, son iki yıldır pandemi kaynaklı tedarik zinciri kırılması sorunu sadece iş makinesi değil tüm sektörlerde derinden hissedilen önemli bir husus. Türkiye şu anda iş makinelerinde bir yandan AB ile paralel şekilde CE uygunluk kriteriyle ilerlerken, bir yandan da motor emisyon fazları açısından geride kalıyor. Bu sebeple, Türkiye’de tedarik zinciri kırılmalarına rağmen özel makineler daha kolay temin edilebildi. 31.03.2023 tarihi sonrası hem CE gerekliliği hem de motor emisyon fazları açısından Türkiye pazarına arz edilecek makineler tamamen Avrupa standartlarında olacağı için küresel imalat stratejilerinde Türkiye’ye ayrılacak üretim payları da AB havuzundan çekilecek. Bu durum makine teminini geçiş öncesi döneme göre zorlaştırabilir. Doğa dostu yeni motorlara sahip olmak ve bu açıdan dünyanın en gelişmiş bölgeleri olan AB, Japonya ve Kuzey Amerika’yı yakalıyor olmak tabi ki geçişin en olumlu yanı olarak değerlendirilebilir. Geçişle birlikte emisyon değerlerinde çok ciddi azalmalar sağlanıyor olacak. Öte yandan geçişin ekonomik maliyeti, olası temin problemleri ve yeni sistemleri tanıma sürecinde yaşanabilecek zorluklar olumsuz başlıklar olarak öne çıkıyor.
İş makineleri sektöründe Stage V motorun önemi nedir?
Faz 5 motorla birlikte iş makinelerinin faaliyetleri sırasında çevreye salınan gaz ve kirletici partiküller neredeyse sıfırlanacak. Karbon ayak izinin azaltılması ve çevre bilincinin sektörümüzde artması açısından çok önemli bir dönüm noktasındayız. Yüz yıldan uzun bir süredir fosil yakıtların tahrik ettiği geleneksel motor teknolojisinin sonlarına yaklaşıyoruz. Muhtemelen bir sonraki geçiş teknolojik gelişmelere bağlı olarak tamamen elektrikli ve bataryalı makinelere yönelik olacaktır.
Özellikle servis tarafındaki ekibinize müşterilere sorunsuz hizmet sunması için bu konuya yönelik eğitimler planlıyor musunuz?
Öncelikli olarak imalatçı tarafından bizlere, bizlerden de servis ekibimize iç eğitim verilecek. En önemlisi, nihai amaç olarak son kullanıcılara yeni seri makina ve faz 5 motorlara yönelik bir eğitim planlaması yaptık ve ilk eğitimlerimizi tamamladık. Bu şekilde eğitimlerimiz ve kullanıcı bilgilendirmelerimiz artarak devam edecek.
Bu motorların düzgün ve verimli bir şekilde çalışmasını sağlamak için kullanıcılar neler yapmalı? Önerileriniz nelerdir?
Faz 5 motorların düzgün ve verimli çalışabilmesi için birincil şart; motorların takılı olduğu makinelere güvenilir kaynaklardan yüksek kalitede ve sülfür oranı düşük yakıt temin edilmesi. Yakıt kalitesi düşük coğrafyalarda, örneğin Orta Doğu veya Afrika ülkelerinde faz 5 motorların takılı olduğu makinelerin kullanımı yakıt kalitesi açısından mümkün olmayabilir. Özellikle yurt dışı müteahhitlik hizmetleri veren Türk firmaların makine parkı oluştururken veya başka bir şantiyeye transfer işlemi gerçekleştirirken yakıt kalitesi konusuna özellikle dikkat etmesinin faydalı olacağı kanaatindeyim. İkinci olarak faz 5 motorların çoğunda takılı olacak AdBlue tankının, operasyonun yoğunluğuna göre 2-3 günde bir takviye edilmesi gerekebilir. Faz 5 motorların düzgün işleyişi için AdBlue’nun ideal saklama koşullarında, -güneş almayan ve 0-30 derece sıcaklık aralığında- saklanmış olması ve AdBlue tankının boş kalmaması gerekiyor. Fikir vermesi açısından, AdBlue sıvısının tüketimi yaklaşık olarak yakıt tüketiminin %2-4’ü aralığında olacak diyebilirim. Dolayısıyla, erişimin kısıtlı olduğu yerlerde kullanıcıların faz 5 motorlu makineler için AdBlue stok politikası geliştirmesi faydalı olacaktır. Son olarak; son kullanıcılar faz 5 motorların üzerindeki emisyon kontrol sistemlerinde modifikasyon yapmamalı ve kullanım sırasında yetkili servis ile kullanma kılavuzu talimatlarını yerine getirmeli.
İş makinesi kullanıcıları, Stage V motoruyla etkisini artıran adblue kullanımından yana endişe duyuyor. Peki, adblue kullanımı Stage V motorlarda zorunlu olacak mı? Tüketici bu konuyu nasıl değerlendirmeli?
Öncelikle AdBlue sisteminin ansiklopedik bilgisini vermek lazım: AdBlue, azotlu (üre) ve su bazlı bir çözelti olup, egzozda bulunan NOx gazlarının oranını düşürebilmek için motordan çıkan egzoz gazlarına püskürtülen bir sıvıdır. SCR (Selective Catalytic Reduction) sisteminin bir bileşeni olan AdBlue sıvısı, %32.5 oranında üre ve %67.5 oranında deiyonize sudan oluşuyor. Ancak her faz 5 motorda SCR, dolayısıyla da AdBlue kullanımı zorunlu değil. Faz 5 için gerekli olan PM [g / kWh] ve Nox + NMHC [g / kWh] değerlerinde kW aralığı gözetmeksizin belli değerlere ulaşmak. Buna ulaşma yoluyla ilgili serbesti mevcut. Yani özellikle bir sistemin kullanımı şart koşulmuyor.
Stage V motorlara geçiş, iş makinesi sektöründe belirli değişiklikler meydana getirecek. Bu değişiklikler Hitachi makinelerine nasıl yansıyacak? Değişiklikler yalnızca motor üzerinde mi olacak? Yapısal bir değişiklik görecek miyiz?
Tabii ki değişen sadece motor değil, motor emisyon kontrol sistemleri nedeniyle makine tasarımı ve seriler de değişiyor. İmalatçıların çoğu, özellikle Avrupa’da var olan faz 5 motorlu makinelerin tasarım ve serilerini referans alarak Türkiye pazarına sunum yapmaya hazırlanıyor. Böylelikle motor emisyonu dahil her açıdan makineler Avrupa standartlarına ulaşmış oluyor.
Stage V motorlarıyla beraber yeni seriye geçilecek mi? Geçilecekse bu seriden bahseder misiniz?
Evet yeni seri gündemde. Hitachi genel itibariyle motor emisyon fazlarına göre serileri farklılaştırıyor. Örneğin -5A serisi faz 3A motorla özdeşleşmişti. -5G ise Hitachi’nin faz 2 motorla Afrika ve Ortadoğu gibi coğrafyalara satışını yaptığı seriyi ifade ediyor. Faz 4 final motorla birlikte Avrupa’da -6 serileri pazara sunuldu. Geçen seneden itibaren de öncelikle Avrupa ve Japonya’da faz 5 motorların takılı olduğu -7 serisine geçildi. Biz de Türkiye olarak faz 5 motorların takılı olduğu bu -7 serilerine geçiş yapacağız. Emisyon değerleri sağlandığı için mini ekskavatörlerde -6 serisiyle devam edilecek, bunun dışındaki tüm modellerde -7 serisine geçilecek.
Yeni serinin geçtiğimiz serilerden farkı ne olacak?
Avrupa’dan edindiğimiz ilk saha raporları üst düzey konfor ve de yakıt tasarrufunu ortaya koyuyor. Hatta daha önceki geçişlere kıyasla en verimli seri değişikliğinin eşiğindeyiz bile denilebilir.
Sizce bu değişiklik kullanıcı tarafından nasıl bir tepki alacak?
-5 serisinden -7 serisine geçilirken, -3 serisinden -5 serisine geçilirken aldığımız olumlu tepkinin çok daha ötesinde olumlu dönüşler alacağımızdan eminiz diyecek kadar iddialıyız.
Son olarak eklemek istedikleriniz nelerdir?
Gelecek nesillere, insan etkisinin asgari düzeye düştüğü yeşil ve temiz bir dünya bırakabilmemiz için iş makineleri sektöründe bu dev faz geçişi adımının atılması ve bu adımın parçası olmamız gerçekten çok önemli ve de sevindirici. Öte yandan, son kullanıcıların makineleri en verimli ve profesyonel şekilde kullanabilmeleri için, makinelerin sahip olduğu son teknoloji gerekliliklerine uygun satış ve servis hizmeti sağlamak, ek olarak son kullanıcıları en detaylı şekilde bilgilendirmek gibi bir ödevimizin de bilincindeyiz. Enka Pazarlama olarak bu ödevimizi layıkıyla yerine getireceğimize olan inancımız tam.
