Teknolojik gelişmeler on yılı aşkın bir süredir ekskavatör pazarında daha aktif yer edindi. Yazılım ve donanımsal gelişmeler ile makine performansları ve kullanım konforlarında hızlı bir gelişme yaşandı. İş makinesi üreticileri, son yıllarda önemli sistemler oluşturdu ve makine kullanıcılarına kolaylaştırıcı özellikler sundu.
Dünya genelinde yaşanan teknolojik ve inovatif değişim ile dönüşüm trendi iş makineleri üreticileri tarafından da sıklıkla takip ediliyor. Üreticiler, yaptıkları Ar-Ge çalışmalarıyla makineleri en iyi haliyle piyasaya sürmeye çalışıyor. Dünya genelinde yüksek satış hacmine sahip olan Caterpillar, Volvo ve Doosan’ın yetkilileri de son on yılda iş makinelerinde yaşanan kullanımı kolaylaştıran özellikleri değerlendirdi.
Tesviye sistemiyle güç kullanımı dengeli hale geldi
Markalar, tesviye sistemini kendi tasarladıkları sistemler ile kullanıp farklı şekilde adlandırıyor. Caterpillar’da ekskavatörler için Pazar ve Ürün Uygulama Uzmanı Ryan Neal, 2D tesviye kontrolünün oyunun kurallarını değiştirdiğini söylüyor. Neal, sensörler, yerleşik işlemciler, tesviye mesafesi, hedef derinliği ve eğimi operatörün kolay bir şekilde seçebildiğini belirterek, sistemin gerçek zamanlı rehberlik sağladığını da sözlerine ekliyor. Bu doğrultuda Caterpillar, ekskavatörlerinde salınım kontrol teknolojisi olan 2D E-Fence’i standart hale getirdi denilebilir. Bu güvenlik sistemi, operatörün tanımladığı sınırlara ulaştığında hareketi otomatik olarak durdurmak için konum sensörlerinden gelen verileri kullanıyor.
Volvo İnşaat Ekipmanları GPE Ürünleri Ürün Müdürü Matthew McLean, 2D gösterge sistemlerine olan ilginin son iki yılda ivmelendiğini aktardı. McLean, talebin başlangıçta tipik yüklenicinin zamandan tasarruf etme isteğiyle yönlendiğini ve sektörde, yakın zamanda ortaya çıkan kalifiye işçi bulma zorluğunun bu sistemin ortaya çıkmasında etkili olduğunu söyledi. Makinedeki kullanımı kolaylaştırıcı faktörlere dikkat çeken McLean, “Operatörlük görevine yeni başlayan birisi yeterli hızda işleri yapamayabilir. Fakat kabindeki monitör ekranı, operatörleri hem görsel hem de sesli olarak bilgilendirdiği için çalışmalar hızlı bir şekilde devam edebiliyor. Volvo’nun Dig Assist sistemi kullanımı kolay olacak şekilde tasarlandı. Bu sistem, 22 ila 55 ton çalışma ağırlığına sahip ekskavatörlerimizde standart hale getirildi” ifadelerini kullandı.
Yarı otonom kazma ve tesviye
Volvo, tesviye sistemine Active Control adını veriyor ve bu sistemi; EC220E, ECR235E, EC250E, EC300E ve ECR355E ekskavatör modellerinde standart donanım olarak sunuyor. Sistem hakkında konuşmasına devam eden McLean, “Kontrollerde hidrolik yerine elektrikle çalışma prosesini kullanıyoruz. Çünkü artık bilgisayarlar, valfler ve pompalar doğrudan iletişim kurabilen joystick kollarına entegre edilebiliyor. Aktif kontrol sistemi açıldığında, 4 inçlik bir ekrana bakarak yönlendirme kolunu geri çekmeniz yeterli oluyor. Bilgisayar aracılığıyla kazma işlemi kolaylıkla gerçekleşiyor” dedi.
Temel düzeyde aktif kontrol, operatörlerin aşırı kazmasını önlemek için bomu kontrol ediyor. Sistem, kepçe açısını kontrol etmek için de ayarlanabiliyor. Operatörler, sistemin geri tesviyeyi kontrol etmesine izin verirken daha ince veya daha pürüzlü (normal) bir tesviye elde etmeleri gerekip gerekmediğini de belirleyebiliyor. Son olarak, dönüş kontrolü ve döner çit gibi işlevler, operatörlerin yan engellerden kaçınırken daha verimli kazma ve yükleme yapmasına yardımcı oluyor.
Malzeme ağırlığının hesaplanması
Caterpillar’dan Neal, son yıllarda ekskavatörlere gelen, oyunun kurallarını değiştiren başka bir teknolojiye işaret ediyor. Cat Payload sistemi, ekskavatör çalışırken malzeme ağırlığını sürekli olarak hesaplayarak silindir basınç verilerini ve makine sensörlerini kullanıyor. Yakın zamanda müteahhitti ziyaret ettiğini belirten Neal, “Boston bölgesinde çalışma yapan müteahhit firmanın temeli kazma çalışmasında Cat 395 ekskavatörün yer aldığını gördüm. Çalışmada hem 2D tesviye kontrolü hem de faydalı yük sistemi kullanılıyordu. Böylece 136 kamyonun tamamında %2 doğruluk payı yakalandı” dedi.
Daha yüksek üretim, daha düşük yakıt tüketimi
Doğru ekipman ve teknolojilerle geliştirilmiş makineler, yakıt maliyetlerinin düşmesinde etkili oluyor. Doosan ekskavatörlerinde makinenin yakıt tüketimini azaltabilecek iki yenilik yer alıyor. Belirli modellerde isteğe bağlı bir seçenek olan D-Ecopower sisteminde, elektronik olarak kontrol edilen bir pompa, kapalı merkezli bir ana kontrol valfi ve bir görevi gerçekleştirmek için gereken hidrolik yağ miktarını elektronik olarak algılayan dokuz sensör bulunuyor. D-Ecopower sistemini değerlendiren Doosan Infracore Kuzey Amerika’nın Ürün ve Bayi Pazarlama Müdürü Aaron Kleingartner, “Sistem, sürekli sabit bir güçle makineyi gereksiz zorlamak yerine, tam yağ miktarını ölçerek gerekli durumlarda basıncı artırıyor. Hidrolik sistem çıkış gereksinimleri motor beygir gücü ile optimize edildi. Ortaya çıkan verimlilik, yakıt tüketimini azaltıyor ve üretkenliği önemli ölçüde artırıyor. Kontroller aracılığıyla iyileştirilmiş geri bildirim, aynı zamanda olağanüstü düzeyde operatör konforu ve çok daha sorunsuz makine yönetimi ile sonuçlanıyor” sözlerini kaydetti. Doosan’ın ikinci bir yeniliği olan Akıllı Güç Kontrol sisteminden de bahseden Kleingartner, “ECU (motor kontrol ünitesi) tarafından kontrol edilen bu teknoloji, üretkenliği korurken verimliliği artırmak için birlikte çalışan değişken hız kontrolü ve pompa tork kontrolü olmak üzere iki sistem aracılığıyla uygulanıyor. Akıllı güç kontrolüyle, yakıt tüketiminde %5-7 oranında yakıt tasarrufu sağlanabiliyor” ifadelerine yer verdi.
Kamera sistemleri
İş makinelerinde kameralar, ekskavatör üretkenliğini başka bir düzeye taşıyor. Örneğin Caterpillar ekskavatörleri, biri sağda diğeri arkada olmak üzere iki kamerayla standart olarak donatılıyor. Ekskavatör çevresinde 360 derece görüş açısını sağlamak isteyen yükleniciler, dört kameralı bir sistemi de opsiyon olarak tercih edebiliyor.
Son beş yıl içinde teknolojik yeniliklerin kameralarla ilgili olarak hızlandığını belirten Doosan’dan Kleingartner, “Doosan, standart bir arka görüş kamerası ve isteğe bağlı bir yan görüş kamerası sunuyor. Operatörler, kabinde yer alan LCD ekran aracılığıyla kameraların birini veya her ikisini birden görüntüleyebiliyor” dedi.
Kleingartner sözlerini, “ConExpo-Con/Agg 2020’de Doosan, operatörlerin çevrelerinde 360 derecelik bir görüş sağlayan çok yönlü izleme sistemi (AVM) olan en yeni kamera sisteminin ön izlemesini yaptı. Ayrı AVM monitöründen üstten, arkadan, sağ üstten, arkadan ve 3D görünüm olarak 5 farklı açıdan görüntüler izlenebildi” şeklinde sürdürdü.
Volvo’dan McLean, kamera sistemlerinin çok yol kat ettiğini ve şirketin, on yıl önce makinelere, yedek kameralar eklemeye başladığını belirtti. Mclean, 2020’de Volvo Smart View’i geliştirdiğini ve Volvo EC140 ile üstü ekskavatörlerde bu sistemi standart hale getirdiğini ekledi. McLean, iş makinesinin belirli bir hareket algılandığında operatörü uyaran bir kamera sistemi üzerinde çalışmaya başladığına da dikkat çekerek ekskavatör teknolojisinin geleceğinin, 3D tesviye kontrolü, uzaktan kumanda operasyonu ve otonom çalışma sistemleriyle farklı bir hale geleceğini ifade etti.
