Hitachi, madencilik sektöründe devrim niteliğindeki teknolojileriyle öne çıkıyor. Marka daha ekonomik, verimli ve dayanıklı makineler üreterek iş gücü bağımlılığını azaltıyor. Enka Pazarlama Bölge Müdür Yardımcısı Gökhan Büyükkantarcıoğlu ve Maden Servis Direktör Yardımcısı Barbaros Esin ile yapılan röportajda, Hitachi’nin madenciliğe bakışı ve yenilikçi çözümleri detaylı bir şekilde değerlendirildi.
Öncelikle Türkiye madencilik sektörüne ilişkin kısa bir değerlendirme yapar mısınız?
Türkiye’nin günümüzde ihraç ettiği emtiaların içinde madenlerimiz önemli bir yer tutuyor. 2022 yılında 6.5 milyar dolara çıkan madencilik sektörünün ihracat rakamları, bu önemi daha da vurguluyor ki; 2021 yılı maden ihracatı rakamlarına göre bu %9 artış demek de oluyor. Dolayısıyla Tükiye ekonomisinin dış ticaret açığını kapatmakta madencilik sektörü önemli bir görev üstleniyor. Tabi bu görevini sadece ihracatımız ile de açıklamak yeterli olmuyor. Türkiye aynı zamanda enerji açığı olan bir ülke ve enerji ihtiyacının termik santraller ve yerli kömür ile karşılanması da, Türkiye’nin dışa bağımlılığını azaltıyor. Türkiye yer altı maden zenginliği olan bir ülke. Dünyadaki endüstriyel hammadde rezervinin %2.5’i, kömür rezervlerinin %1’i, maden rezervlerinin %0,4’ü Türkiye’dedir. Dünyadaki üretimi ve ticareti yapılan 90 maden türünden 77’si ülkemizde çıkmaktadır ve bunların 22’si ticari bakımdan yeterli, 28’i ise kısmen yeterli özelliklerde çıkarılabilmektedir. Dünya bor rezervlerinin %77’si Türkiye’de bulunuyor. Türk mermeri tarih boyunca dünya mermer pazarında tercih edilmiştir. Hammadde ve işlenmiş hammadde üretimi, Türkiye için oldukça değerlidir ve hammaddenin kendisi Türkiye’de olduğu için ihracatı yapılan ürünler arasında dışa bağımlılığı en az olan; ülkeye gerçek anlamda döviz girdisi sağlayan önemli bir emtia gurubudur.
Madencilik sektörünün iş makineleri sektörü açısından önemine ilişkin bir değerlendirme yapar mısınız?
İnsanlık, tarihi boyunca, madenlerin henüz endüstriyel bir değer ifade etmediği çağlarda bile, madenlere değer yükleyerek bunlara sahip olmak istemiş, ticaretini yapmış. Bunun için başta salt insan gücüne dayanan madencilik çalışmaları zamanla yerini makineleşmeye bırakmış ve bu sayede çok daha büyük miktarlarda maden üretimi mümkün olmuş. İş makinelerinin madencilik sektörüne girişi ve gelişimi, bu sektörün gelişimi ile birebir ilişkilidir bu yüzden. Tam tersini düşündüğümüzde de, iş makinelerinin gelişimi, madencilik sektörünün gelişimine paralel olarak hızlanmıştır. Çünkü madencilik çalışmaları; uzun vadeli planların yapılabildiği, üretim maliyeti hesabının hassas yapılması gerektiği, büyük yatırımların yapılarak büyük girdilerin hedeflendiği büyük çaplı projelerdir. Bu, daha iyi makineleşmeyi, kalite ihtiyacını ve her defasında daha büyük üretim kapasite beklentisini de beraberinde getiriyor. Dolayısıyla maden sektörü, sahip olduğu iş makinesi ihtiyacı ve alım potansiyeli dışında, iş makinesi sektörünün kabiliyetlerini artırmada; kendisini geliştirmede oynadığı rol ile de önemli bir sektör. Madencilik sektöründe iş makinelerinin hacmini düşünürsek, iş makineleri için çok önemli bir pazar olduğunu görebiliriz. Madencilik makinelerinin 2020’de 29 milyar dolarlık bir hacme ulaştığı dünyada 2025 yılı projeksyonları, 36 milyar doları aşacağı yönünde yapılıyor. Bu üreticileri, madencilik alanınında ihtiyaç duyulan daha ekonomik, daha verimli, daha dayanıklı, daha çok işte kalabilen ve daha az insana bağımlı teknolojileri geliştirme konusunda cesaretlendiriyor ve onları yatırıma itiyor.
Markanın bu alandaki konumu ve hedeflerini anlatır mısınız?
Enka, sadece iş makinesi satan ve servis veren bir firma değil. Bunun her zaman altını çiziyoruz. Çünkü marka, aynı zamanda iş makinesi kullanıcısı olan bir şirketler gurubu. İnşaat, altyapı ve enerji alanlarında aktif bir şekilde iş makinesi kullanan bir firma Enka ve aslında bu yönü ile masanın iki tarafında da olan bir yapıya sahip. İş makinesi kullanıcısı kimliğinden de yola çıkarak, Enka’nın öncelikli hedefi, diğer alanlarda olduğunu gibi, iş makinesinin kullanıldığı en önemli sektörlerden madencilik alanında da sadece makine ve ekipman temini ülke koşullarına en uygun özelliklerde yapmak değil, bu yatırımların ülkemiz adına en karlı olacağı şekilde takibini ve desteğini gerçekleştirmek. Enka burada kendini madencilik sektöründe çözüm ortağı olarak konumlandırmak için çalışmalarını yıllardır yürütüyor. Bir maden çıkarılacaksa, bunun en verimli ve en karlı şekilde çıkarılmasını sağlayacak doğru teknik özelliklerde makine teminini projelendirmekten başlayarak, uzun süreli projede bu yatırımın planlandığı gibi verimli ve karlı devam etmesini sağlayacak satış sonrası her türlü desteği sağlamak; yatırımın karlılığını korumak, madencilik alanında Enka’nın öncelikli hedefleri. Yatırımları daha karlı hale getirdiğimizde ve karlılıklarını koruduğumuzda inanıyoruz ki; bu diğer madencilik firmalarını da bu alanda yatırıma teşvik edecek, madencilik sektörü ülkemizde daha çok büyüyecek ve bundan Türkiye kazanacak.
Hitachi’nin küresel madencilik makineleri pazarındaki konumu hakkında bilgi verir misiniz?
Hitachi, sahip olduğu teknolojik inovasyon bakış açısı, yüksek kalite hedefleri ve verimlilik esasları ile madencilik sektörünün ihtiyaç duyduğu uzun ömürlü ve karlı yatırımlar için ilgi odağı olmuş, bu alanda en çok iletişime geçilen iş makinesi üreticilerinden biri. Madencilik sektörüne verdiği önemden dolayı, üretimini yaptığı makine boylarının bir çoğunda madencilik sektörü için özel spekler belirleyerek madencilik makinelerinde farklılaştırmaya gidiyor. Bugün çok büyük tonajlara çıkmadan 50 tonluk bir ekskavatör modelinde bile madencilik alanına özel farklılaştırmaları Hitachi makinelerinde görebiliyorsunuz. Aslında Hitachi madencilik sektörünün önemini çok öncelerden kavramış ve 1979 yılında o zaman dünyanın en büyük ekskavatörü olan 160 tonluk UH801’i Kuzey Amerika’daki madencilik çalışmaları için üretmiş. Bu madencilik alanında en büyük çözümleri sunma geleneğini, 1987 yılında yine o zamanın en büyük ekskavatörü 350 tonluk EX3500 ile, 1997 yılında o zamanın en büyük ekskavatörü 550 tonluk EX5500 ve 2004 yılında o zamanın en büyük ekskavatörü 800 tonluk EX8000 modelini üreterek devam ettirmiş. Tabi bu ekskavatörlerin yükleme yapabileceği kaya kamyonlarını da eş zamanlı üretmesini bu hikayeye eklememiz lazım. Özet olarak Hitachi, madencilik sektöründe madeninin çıkarılması noktasında uzun yıllardır en üretken iş makinesi çözümlerini dünyada madencilere ilk sunan, her boy iş makinesine madencilik sektörü için özel çözümler üreten, madenin çıkarılması sonrası da taşınmasında kamyon çözümlerini beraberinde sunan madencilik için önemli bir iş makinesi üreticisi. Günümüzde geliştirdiği yeni teknolojilerle her defasında üretimin birim maliyetlerini düşürmeye çalışan Hitachi, daha verimli hidrolik sistemleri, elektrik motorlu madencilik makinesi modelleri, tam otomasyon sağlayacak insansız sistemlerin geliştirilmesi konularında çok ciddi yatırımlar yapmaktadır.
Enka Pazarlama olarak büyük maden işletmecileri için sunduğunuz makineler hangileridir?
Büyük maden işletmeleri, birim üretim maliyetini düşürebilmek için büyük boy çözümlere ihtiyaç duyuyor. Hitachi bu noktada çalışma ağırlığı 70 tondan başlayarak 800 tona kadar devam eden madencilik ekskavatörleri ve yük ağırlığı 180 tondan başlayarak 300 tona çıkan kaya kamyonları ile bu dev çözümleri sunuyor. Bu iş makinelerini destekler pozisyonda çalışma ağırlığı 24 tondan başlayan ve 55 tona kadar çıkan lastikli yükleyici modellerini de ekleyebiliriz.
En çok tercih edilen ekskavatör modeliniz hangisidir, bu modelin teknik özellikleri ile ilgili bilgi vererek neden tercih edildiğini anlatır mısınız?
Türkiye’de büyük boy madencilik çalışmalarında kullanılan en büyük makinelerimiz şu an ekskavatörde EX5600 modelimiz ve kaya kamyonunda EH4000 modelimizdir. Bu modellerimiz şu an altın madenlerinde ve kömür madenlerinde faaliyet göstermekteler. Türkiye’de genele baktığımızda ise EX3600 ve EX2600 ekskavatör modellerinin EH3500 kaya kamyonları ile birlikte son yıllarda sıkça tercih edildiğini görüyoruz. Hitachi’nin her modeli, genelde muadillerine göre daha düşük işletme maliyetlerine sahip oldukları ve sorunsuzlukları ile daha çok işte kalabildikleri için tercih ediliyorlar. Ancak Hitachi’nin bu modelleri arasında neden özellikle şu model daha çok tercih ediliyor diye soracak olursanız, bunun yanıtı o modelin diğer Hitachi modellerinden daha başarılı olmasından değil, o madencilik sahasının yapısı gereği daha iyi bir çözüm sunmasından dolayı oluyor. Doğru boyun seçilmesinde, çalışılacak olan sahanın bir çok özelliği rol oynuyor. Zeminin karakteristik özelliği, madenin sertliği ya da yoğunluğu, maden içi yolların genişliği, hesaplanan toplam rezerv ölçüsünde planlanan projenin uzunluğu, yakıt fiyatları veya elektriğe erişilebilirlik gibi bir çok etken doğru boyun ve çözümün belirlenmesinde etkin oluyor. Ama sizlere örnek vermek için Türkiye’de kullanılan en büyük ekskavatör boyumuz Hitachi EX5600 ve son zamanlarda teslimatını çokça yapmaya başladığımız EX2600 modellerimiz ve en çok tercih edilen kaya kamyonu modelimiz EX3500 hakkında kısa bilgi vermek isteriz.
Aynı şekilde en çok tercih edilen kamyon modeliniz hangisidir, bu modelin teknik özellikleri ile ilgili bilgi vererek neden çok tercih edildiğini anlatır mısınız?
Şu an en çok tercih edilen kaya kamyonu modelimiz HİTACHİEH3500. Bu kamyonun yüksek taşıma kapasitesi ve dayanıklılığı dışında ayırt edici en büyük özelliği trolley ile elektrikli motora geçiş yapma opsiyonu da sunması. Başta da dediğimiz gibi, madencilik sektöründe birim üretim maliyetlerini azaltmak çok önemli çünkü birim maliyetlerde yapacağınız en ufak bir iyileştirme bile, milyonlarda ton üretim yapılan bu madenlerde seneler içinde toplam maliyeti milyonlarca dolar düşürebiliyor. EH3500’de bu noktada dizel motor çözümüne yardımcı olarak, gerektiğinde trolley yardımı ile tesisten elektrik temin ederek yakıt tüketiminin arttığı taşıma noktalarında elektrik tüketimine geçerek bu taşıma maliyetlerini düşürebilen bir özelliğe sahip. Bu sayede çok önemli tasarruf sağlayarak işletmeleri daha yüksek karlılıklara taşıyabiliyor.
Madencilik sektöründe elektrikli makinelerin kullanımının artmasını bekliyor musunuz?
Dünya’da otomotiv sektörünün gidişatı nasıl elektrikli arabalara doğru ise, iş makinelerinde de bu yönelim benzer olacaktır. Şu an dev üretim yapan iş makinelerinde bu çözümü kablo bağlantısı ile yapabiliyoruz. Pilli makinelerin iş makineleri sektöründe gelişim süreci devam ediyor, burada en büyük engel şu an için vardiyeleri tamamlayabilecek pil teknolojisine henüz bu dev boylarda erişilememiş olması. Ama dev boyların mobilite ihtiyacı orta ve küçük boylara göre daha az olduğu için kablo üzerindne elektrik alma çözümü hali hazırda etkin bir çözüm olarak hizmet verebiliyor. Yakıt fiyatlarının dünyada daha da yükseleceği aşikar, dolayısı ile elektrikli makinelerin kullanımı artacaktır.
Elektrikli ekskavatörünüzün çalıştığı sahalardan aldığınız geri dönüşleri paylaşır mısınız?
Elektrikli ekskavatörlerimiz hakkında en pozitif geri dönüş, işletme maliyetlerinin fosil yakıtla çalışan ekskavatör modellerine göre çok daha düşük oluşu. İşletme maliyetlerinin içinde yakıtı, bakım maliyetlerini, arıza ve revizyon ihtiyacı nedeni ile işten kalma gibi etkenleri düşünecek olursak, elektrikli ekskavatörler 1/6 gibi yakıt maliyetlerine, çok daha az bakım ihtiyacına, çok daha düşük maliyetli revizyon ihtiyaçlarına sahip oldukları için birim maliyeti düşürmede çok etkili çözümler oluyor. Bu konuda çözüm sunduğumuz firmalar, yine bu çözümle devam etmek istiyorlar.
Makinelerinizin kullanıldığı referans projelerden örnekler verir misiniz?
EX5600 modeli Uşak’ta altın madeninde ve Bursa’da kömür madeninde çalışıyor. EX3600, EX2600, EX1900, EX1200 gibi modellerimiz benzer bir çok madencilik projesinde çalışıyor.
Madencilik işletmeleri, ENKA Pazarlama markalarını seçerek hangi avantajlara sahip olurlar?
Öncelikle karşılarında bir satıcı firmayı değil, doğru çözümü belirlemek için açık yüreklilik ve profesyonellikle çalışan ve bu çözümün sürekliliği için deneyimli teknik kadrosu ve HİTACHİ madencilik bölümünün global yapılanmasının ortak çalışması ile 7/24 hizmet alacakları, kendilerini bu projenin bir ortağıymışcasına görev hissiyatında olan bir ekibi göreceklerdir. Bu ekibin sunacağı çözüm, gerçekten de en verimli çözüm olacaktır ve yıllar boyu sürdürülebilir olacaktır. Dev boy yatırımı yapılan Hitachi iş makineleri, dünyada öncelikli tercih edilen makineler oldukları için, projelerinin sonunda dünyanın her noktasında değerlendirilebilir olacaktır. Şantiyelerinde sürekli bir dostları olacaktır.
Türkiye madencilik sektörünün yapısına baktığınızda ilerleyen dönemlerde daha büyük makinelerin pazara girmesini bekliyor musunuz?
Zamanında 30 tonluk ekskavatörlerin en büyük boy olarak kullanıldığı taş ocaklarında bugün 70 tonluk eksakvatörleri görebiliyoruz. Ya da en büyük 35 tonluk ekskavatörlerin kullanıldığı kömür dekopajlarında ülkemizde 550 tonluk çözümler bile uygulanır oldu. Ama bu her zaman bu yönde olacak, bundan 5 sene sonra bu ocaklar daha da büyüklerine geçiş yapacak demek olmayabilir. Zira, kullanılacak boyun büyüklüğünü daha önce bahsettiğim bir çok etken belirliyor. Bu teknik etkenler uygun olduğu ve karlılık o maden işletimini uzun vadede mümkün kıldığı sürece, birim maliyeti düşürmek için kullanılan boyların büyültülmesi bir yol olarak izlenebilir.
Hitachi’nin maden sahalarında kullanılan otonom taşıma çözümleri de bulunuyor. Türkiye pazarında otonom kamyonların kullanılması söz konusu mu?
Otonom taşıma ve hatta yükleme sistemleri, Hitachi tarafından uzun yıllardır Ar-Ge’si yapılan, şu an Avustralya’da uygulamaya geçmiş ancak halen geliştirmesi devam eden bir çözüm. Hitachi’nin bu konuda da öncü olduğunu söyleyebiliriz ve diğer bazı markaların da bu konuda çalışmaları olduğunu biliyoruz. Ancak her yeni inovatif düşüncenin baştan ölü doğmaması için uzun yıllar test edilmesi ve geliştirilmesi gerekiyor. Şu an Hitachi’de evet bu çözüm hazırdır ve uygulanmasına başlanmıştır. Türkiye pazarında otonom sistemlerin kullanılmasına başlandı mı? Henüz hayır ama yakın mı? Evet çok yakın…
Operatör güvenliği ve konforu noktasında neler söylersiniz?
Operatör konforu, operatör performansının sürekliliği, uzun süre işte kalabilmesi ve işin verimliliği adına tabii ki çok önemli. Hitachi madencilik boyu makinelerinin kabinlerinin bir gemi kaptanı köşkünden farklı olmadığını hatta fazlasının olduğunu söyleyebiliriz. Bunun yanında dev makinelerde operatör için çevre kontrolü çok zorlayıcı olabiliyor. Neticede belki 3-4 katlı bir bina yüksekliğinde bir makinenin kabininde çalışıyorsunuz. Bu noktada Hitachi, operatörlerin çevre hakimiyetini artırmak için bir çok kamera ve uyarıcı sistemle sunuluyor. Olası bazı aksaklıklarda işçilerin zarar görmemesi için bu olasılıklar hesaplanarak dönüşü olmayacak kazaların önüne geçilmesi için acil durum sistemleri bu makinelerin üzerinde geliyor.
Günümüzde işletmeler üretim sırasında çevreye yönelik olumsuz etkileri azaltmaya daha çok önem veriyorlar. Sunduğunuz makineleri bu açıdan değerlendirir misiniz?
Hitachi her ne kadar en verimli üretim çözünlerini sunmakla ünlü olsa da, son yıllarda hep sürdürülebilirlik adına çevreci söylemlerini ön plana çıkarıyor. Çevreye ve insan sağlığına zarar veren fosil yakıtlı motorlarda Stage 5 emisyon normuna geçişi yaparken, elektrik motorlu çözümleri beraberinde sunuyor. Ürettiği makinelerin parçalarında büyük oranda geri dönüştürülebilir malzeme kullanıyor ve her geçen yıl geri dönüştürülmüş malzemeleri üretim hattına katmaya çalışıyor. Firmaları bu konuda bilinçlendiren ve eğiten etkinlikleri dünya çapında düzenliyor. Enka da, sürdürülebilirlik projelerine imza atarak her yıl bu konudaki çalışmalarını Enka.com sitesinden paylaşıyor.
Son olarak eklemek istedikleriniz
Madencilik sektörünün ülkemiz ve iş makineleri sektörü için öneminin tartışmaya açık bir yanı yok. Bu önem her zaman devam edecek. Biz Enka olarak, bu önemli alanda en doğru çözümü bütün samimiyetimizle ve profesyonelliğimiz ile vermeye devam edeceğiz ve ülkemizde bu alanda öncü-yönlendirici olma misyonumuzu devam ettireceğiz. Madenlerde görüşmek üzere!…
Enka Pazarlama Maden Servis Direktör Yardımcısı Barbaros Esin
Madenciliğin en önemli başlıklarından birisi de iş güvenliği. Sunduğunuz makineleri bu başlık altında sahip olduğu özellikler açısından değerlendirir misiniz?
Büyük Madencilik projelerinde maden yapısı ve yaşına bağlı olarak tercih edilen ve hızla Türkiye’de de tercih edilmeye başlanan büyük boy kamyonlar ve ekskavatörler çalışan insan faktörünün azalmasına sebep olması ve az insan gücü ile günün 24 saatine yakın çok iş yapabilme imkanı yaratması tercih edilme hızını tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de artmasına sebep olmaktadır. Çalıştırdığınız insan sayısını azaltmak iş güvenliği açısından en önemli faktörlerin başında gelmektedir. Otonom maden makinelerinin sayısının artması insan sayısının azalmasına bağlı iş güvenliğinin en önemli ve en etkin faktörlerinden biri olan insan hatalarını yaptığınız işten uzaklaştırılmış veya azaltmış olacaksınız. Hitachi makine dizayn ederken iş güvenliği konusunda, dünyada kabul edilmiş tüm regülasyonlar ve standartları en üst seviyede sağlanabileceği şekilde dizaynlarını yapmakta ve bu konuda Ar-Ge faaliyetleri sürdürmektedir.
Maden makinelerinize yönelik servis yapılanmanız ve hizmetleriniz hakkında bilgi verir misiniz?
Maden makineleri servis ve yedek parça hizmetleri Enka Pazarlama bünyesinde ayrı ve bağımsız bir organizasyon olarak çalışmalarını sürdürmektedir. Bu organizasyon 100 ton altındaki makinelerin servis işlemlerinle uğraşmadan sadece tüm Türkiye’de 100 Ton üzerindeki kamyon ve ekskavatörlere hizmet sağlamak için çalışmaktadır. Bu makineler bilindiği üzere çalışma sahasına parçalar halinde ulaşmakta ve burada montajları yapılıp ömürlerini tamamlayana kadar o bölgede çalışmaya devam etmektedirler. Müşterilerimizin ihtiyaçlarına bağlı olarak maden sahalarında tam zamanlı çalışan teknik ekipler ve ekipmanlar bulundurulmaktadır. Çalışma saatlerine bağlı olarak tüm komponentlere Enka İstanbul Reman Center tesislerinde Hitachi standartlarında komponent yenileme hizmetleri sunulmaktadır.
