İçten yanmalı motorların çevreye verdiği zararları engellemeye yönelik bir çözüm sunma amacıyla, egzoz emisyonlarına getirilen sınırlamayla hayatımıza giren Stage 5 motorları ne kadar iyi tanıyoruz? Akıllarda soru işareti olarak yer alan Stage 5 motorları, Deutz’un Türkiye’deki tek yetkili bayisi Çatalkaya Makina’nın Genel Müdür Yardımcısı Ali Celal Yektay ile konuştuk.
Öncelikle Stage 5 motor nedir?
Stage 5 egzoz emisyonuna sahip motor dediğimiz zaman, çevreyi en az kirleten motorlardan bahsediyoruz. Şöyle ki, Stage 1 motor 1999’da hayatımıza girdi. 2019 yılındaki Stage 5’e gelene kadar çevreye saçılan egzoz gazlarının içindeki zararlı partiküller ve zehirli maddeler giderek daha fazla filtrelendi. Partikül saçma oranlarına bakarsak, Stage 1 motor %100 ise, Stage 5 %2’dir. NOx’lerde de %4 gibi oranlar söz konusu.
Sizin de az önce söylediğiniz gibi aşamalar arasındaki geçiş oldukça uzun sürelerde oluyor. Peki, şu anda Çatalkaya Makina ve Deutz bu geçişe hazır mı?
Biz 2 senedir bu geçişe hazırız. Ben dahil olmak üzere firmamızdaki tüm çalışanlar Almanya’daki Deutz Akademi programına katılarak bütün teknik kursları aldık. Gerekli tüm özel takımları, aletleri ve aplikasyon için gerekli donanımları da satın aldık.
Piyasaya Stage 5 motor sunmaya başladınız mı?
Stage 5 motoru 2 sene önce piyasaya sürdük. Özellikle yurt dışına yönelik yatırımlar yapan iş makinesi imalatçılarımız 2 senedir bizden Stage 5 motor alıyorlar. Biz ilk olarak proje bazında müşterilerimizle birlikte çalışmaya başlıyoruz. Öncelikle motorumuzun katı modelini gönderiyoruz. Onlar makinelerine yerleştiriyorlar, biz egzoz sistemini yerleştirirken olaya dahil oluyoruz. Aplikasyonun her detayını, sensörlerin yerlerini ve kablolarını onaylıyoruz. Ardından prototip makinede yük testine sokuyoruz. Bizim bir aplikasyonu onaylamamız için Deutz’un da tüm dünyada bu iş makinesinin motoruna garantiyi çabuk işletebilmesi gerekiyor. Test de bu konuda önem taşıyor.
Aplikasyon testini biraz daha detaylandırabilir misiniz?
Motora çok sayıda sensör bağlanıyor. Bu sayede motor suyu veya egzoz sıcaklığı gibi her bilgiyi kayıt altına alıyoruz. Ardından motorlar 1 saat boyunca tam yük altında çalıştırılıyor. Böylelikle motorumuzun düzgün ve verimli çalışacağından emin oluyoruz.
Müşterilerinize hangi emisyon değer aralığındaki ürünlerinizi sunuyorsunuz?
Stage 1 ile Stage 5 arasındaki tüm motorlar elimizde bulunuyor. Ürün gamımız oldukça geniş. 2023’de Türkiye içerisinde kullanılacak makineler için Stage 5 verecek olsak da yurt dışına diğer motorları satmaya devam edeceğiz. Afrika veya Orta Doğu pazarına makine imal eden üreticilerimiz için her türlü egzoz emisyonunda motorumuz mevcut.
Bizlere yeni ürünlerinizi tanıtır mısınız?
Yeni ürünlerimiz arasında 1.2 litre silindirli bir motorumuz var. Bunu PowerPack olarak piyasaya sunacağız. Bunun özelliği Stage 5 egzoz emisyon seviyesinde 18 Kilowattlık bir motor olması. DOC, DPF veya AdBlue olmadan kullanılabilen bu motor, ufak bir iş makinesi yapmak için ideal. Onun dışında şu anda 5.2 litrelik, Stage 5 motorlu ve üstten eksantrikli bir motorumuzun da satışına başlandı. 4 litrelik yeni seri motorlarımız ise şu anda saha testi aşamasında. Stage 5 olarak 9-12-13,5-18 litrelik motorlarımız gelecek. 18 Kilowattan 623 Kilowatta kadar Stage 5 motor verebiliyoruz. Ayrıca Deutz’un elektrikli iş makineleri için elektrik motoru, batarya ve akü sistemleri ürettiğini de söyleyim. Çok yakında elektrikli motorlar ve bataryaların satışına da başlanacak.
2023 yılında Türkiye’de iş makineleri ve traktörlerde Stage 5 motorlar zorunlu olacak. Bu zorunlu geçişe dair endişeler, tedirginlikler var. Üreticiler neler yapacaklarını bilmiyor, tüketiciler de fiyatlardaki yükselişten endişe ediyor. Bizlere bu konuda neler söyleyebilirsiniz?
Evet, yüksek Kilowatt değerine sahip motorlarda fiyat yükselecektir. Çünkü yakıt sistemleri çok daha gelişmiş oluyor. Egzozlarında DOC, DPF ve SCR gibi en az 3 filtre bulunuyor. Bunlar da tabi ki maliyeti artırıyor. Ancak yüksek Kilowattlı dizel bir motor kullanılan iş makinesinde fiyat farkının çok fazla olacağını zannetmiyorum.
Tüketiciler yalnızca fiyat artışından değil, Stage 5 motoruyla etkisini artıran AdBlue kullanımından yana da endişe duyuyor. Peki, AdBlue kullanımı Stage 5 motorlarda zorunlu olacak mı?
Bu, kullanılan motorun Kilowattıyla alakalı bir durum. Mesela Deutz 55.4 Kilowatt motora kadar AdBlue kullanmadan Stage 5 emisyon seviyesini sunabiliyor. Ancak 54 Kilowattan yüksek motor kullandığınızda, NOx’lerin yok edilebilmesi için Adblue zorunlu oluyor.
Stage 5 motorun çevreye fayda sağladığını biliyoruz ancak avantajlarını tamamen bilmiyoruz. Bizlere bu motorun avantajlarını ve çevreye zarar vermeden çalışma prensibini anlatabilir misiniz?
Stage 5, egzoz gazını filtreliyor. Egzoz gazının içerisindeki tehlikeli maddeler, partiküller ve yüksek basınçlı enjeksiyon sistemleri, yani yakıt püskürtme sistemleri silindire o kadar yüksek basınçla işlem yapıyor ki silindirde yanma sonucunda kuruma oluşmuyor. Stage 5’de dışarıda bir etki olmamasıyla beraber içerideki partiküller de gözle görülemeyecek seviyeye geldi. O partikülleri DPF denilen seramik filtrede yakalıyoruz. Eğer motor yükü yüksekse egzoz gaz sıcaklığı düşmediği müddetçe DPF içerisinde pasif rejenerasyon dediğimiz yakma işlemi oluyor. Onun önünde de DOC dediğimiz filtre var. O da yanmamış yakıtları kimyasal olarak yok ediyor. NOx dediğimiz azot oksitler ise bütün filtrelerden geçiyor ama SCR’ye gelmeden önce püskürtebiliyoruz. Yani Stage 5 motorun egzozu çevreye zarar vermiyor. Bir diğer avantaj da Stage 5 motorlardaki haberleşme sistemleri, bunlar makinelerin GPS üzerinden konumlama yaparak sürücüsüz ilerleyebilmesini sağlıyor. Gerekli kartların bağlanması durumunda makinelerle uzaktan bağlantı kurulabiliyor ve elektronik olarak kontrol edilebiliyorlar. Diyelim ki Stage 5 motorlu iş makineleriniz var, hepsini uzaktan izleyebiliyorsunuz. Makinenizde arıza oluşmadan önce motor içerisindeki verilerin tutarsızlığını görebiliyorsunuz. Her şeyi önceden bilerek erkenden yedek parça siparişi verebiliyorsunuz. Ya da bakımlarını uzakta incelediğiniz için basit planlamalar yapabiliyorsunuz. Bakım için duruş süresini kısaltmış olmak bile size fayda sağlıyor.
Çatalkaya Makina veya Deutz, Stage 5 motor konusunda endişe duyan müşterilerine yönelik bir çözüm sunuyor mu?
Telematik sistemler üzerinde çalışmalarımız var. Stage 5 motorlu makine parkı olan müşterilerimize bu hizmeti sunacağız. Uzaktan izlemeyi 24 saat biz yapacağız, bu sayede teknik destek vermiş olacağız. Onun dışında motorların bakımına ve revizyonuna yardımcı olacağız. Ayrıca Stage 5 motorların yedek parçaları ile aplikasyon ekiplerine de hazırız.
Sektörünüz özelinde Stage 5 motorla ilgili görüşler neler? İzlenimlerinizi bizimle paylaşabilir misiniz?
Müşterilerimiz bizden motor satın almadan önce korkuyorlar çünkü Stage 5 ile karışık bir egzoz sistemi akıllarına geliyor. Konumlandırılması ve iş makinesinde bu parçalara yer bulunması gibi detaylar müşterilerimizi korkutuyor. Çünkü motorun bazı şekillerde bağlanmasına Deutz müsaade etmiyor. Başlangıçta biraz zor oluyor ama aplikasyon testinden sonra müşteri de biz de rahatlıyoruz. Makine de uzun müddet düzgün çalışarak herkesi mutlu ediyor.
